Бахтли тасодиф: саратонга чалинган бемор шизофрениядан халос бўлди
Япониялик психиатрлар шизофрения билан оғриган беморнинг мутлақо тасодифан – суяк илигини кўчириб ўтказиш йўли билан дарддан фориғ бўлганини маълум қилишди. Бу ҳақда Frontiers in Psychiatry илмий журналига асосланган ҳолда ВВС хабар бермоқда.
Маълум бўлишича, Н. исмли беморда 24 ёшлигида галлюцинациялар бошланган. Унга фикрлари миясидан ташқарига чиқаётандек ва бошқа одамлар бу фикрларни кўраётгандек туюлган. Фильм томоша қилганида эса актёрлар у билан алоқа ўрнатишга уринган ҳолда турли махфий белгиларни узатаётгандек бўлаверган. Бемор асабий бўлиб қолган, уйқусизликка учраган.
Психиатр Цуёси Мияока Н.нинг параноидал шизофренияга учраганини аниқлаб, унга нейролептиклар билан даволанишни тайинлаган. Бироқ дорилар ёрдам бермади: касаллик дориларга чидамли бўлиб чиқди.
Бир йилдан кейин беморнинг аҳволи оғирлашди. У тез чарчайдиган, нафаси бўғиладиган, безгак тутадиган бўлиб қолди. Навбатдаги текширувда Н. миелоид лейкоз – қон саратонининг бир турига чалингани аниқланди. Унинг ҳаётини қутқариб қолиш мақсадида суяк илигини кўчириб ўтказиш керак эди.
Донор топилди ва трансплантация муваффақиятли ўтди. Шундан сўнг кутилмаган ҳолат келиб чиқди: йигитни галлюцинациялар безовта қилмай қўйди, шизофрения буткул йўқолди.
Аввалига врачлар буни вақтинчалик ҳолат ва касаллик қайталанади деб ўйлашди. Орадан бир неча йил ўтди. Доктор Мияоканинг айтишича, Н. ҳеч қандай дори қабул қилмаётган бўлса-да, унда шизофрениянинг ҳеч қандай белгилари кузатилмаяпти.
Мутахассисларнинг сўзларига кўра, суяк илигининг кўчириб ўтказилиши беморнинг иммун тизимини янгилайди. Кимётерапия эски лимфоцитларни йўқ қилади, янгилари эса энди донор органда шаклланади.
Албатта, битта ҳолат билан дарров хулоса чиқариш ярамайди. Қолаверса, Н.га у жарроҳлик амалиётидан олдин ва кейин қабул қилган препаратлар ёрдам берган бўлиши мумкин. Бироқ унинг тузалиши психик ҳолатининг иммун тизими билан боғлиқ эканини кўрсатмоқда.
Қизиқ, бош мия ва иммун тизими ўртасида қандайдир боғлиқлик борми? Айтиш керакки, бу саволга “ҳа” деб жавоб бераётган тадқиқотчилар сони тобора ортмоқда.
Бу борада илк кузатувлар 100 йилдан ортиқ вақт аввал амалга оширилган. XIX аср охирларида шифокорлар психиатрия клиникаларидаги беморларда шамоллаш ёки грипп, тана ҳароратининг кўтарилишидан кейин психик ҳолатнинг яхшиланганини сезиб қолишган.
Австриялик доктор Юлиус Вагнер-Яурегг ҳатто янги усулни ўйлаб топган: руҳий касалликларга чалинган беморлар кучли иситмалаши учун уларга безгакни юқтирган. Оқибатда айрим беморлар вафот этган, аммо кўчилиги руҳий касалликдан халос бўлган. Мазкур янгилиги учун австриялик доктор тиббиёт бўйича Нобел мукофотига сазовор бўлган.
Ўта қалтис бўлган сабабли безгакли терапияни 1950-йилларда тўхтатишган. Бироқ икки йил муқаддам руҳий касалликка чалинган беморнинг тана ҳарорати кескин кўтарилганидан кейин касалликдан қутулгани қайд этилди.
Аммо акс ҳолатлар ҳам учраб туради. Масалан, Нидерландияда лейкемияга чалинган беморга шизофрения билан оғрийдиган акасининг суяк илиги кўчириб ўтказилди. У лейкемиядан тузалди, лекин энди шизофренияга йўлиқди.
Бундай ҳолатлар жуда кам, лекин олимлар руҳий касалликлар ва иммун тизими ўртасидаги боғлиқликни фаол равишда ўрганишмоқда.
Manba: azon.uz
