Ов қилишга мораторий нима учун зарур?

Кенг жамоатчилик вакилларининг таклифлари, хусусан, фуқароларнинг мурожаатлари ва ижтимоий тармоқларда билдирилаётган фикр-мулоҳазаларни инобатга олган ҳолда, ҳайвонот дунёси йўқотишларининг ўрнини қоплаш мақсадида 2025 йил 1 сентябрдан 2028 йил 1 январга қадар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида ов қилишга мораторий (чеклов) жорий қилиш таклиф этилмоқда.
Бу таклиф «Ўзбекистон–2030» стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва «яшил иқтисодиёт» йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисидаги Президент Фармони лойиҳасида қайд этилган.
Таъкидлаш жоизки, кейинги йилларда овчилик хўжаликлари томонидан ўзларига бириктирилган ов қилиш жойларидан ташқари ҳудудларда ов қилиш учун берилган овчилик йўлланмалари бўйича назоратнинг мавжуд эмаслиги овчиларга овчилик йўлланмаларидан такрор фойдаланиш ҳамда ноқонуний ов қилишга шароит яратмоқда. Овчилар томонидан ов қилиш даврида ов ҳудудларидан ташқари бўлган жойларда ноқонуний ов қилиниши ва тартибсиз равишда ҳайвонот дунёсига бўлган муносабати натижасида ҳайвонларнинг нормал кўпайиш жараёнига жиддий хавф солмоқда. Бу каби ҳолатлар эса аҳолининг ҳақли эътирозларига сабаб бўлмоқда.
Халқаро тажриба қандай?
Халқаро тажриба ўрганилганда узоқ муддатли ов фаолиятини чеклаш йўқолиб кетиш хавфи юқори бўлган ҳайвон турларининг нормал популяциясини сақлаб қолиш ва уларни маълум бир миқдорда кўпайишига ёрдам берганлиги исботланган. Масалан, АҚШнинг Гарвард университети ва Буюк Британиянинг Оксфорд университети тадқиқотларига кўра, овни чеклаш натижасида шу ҳудудлардаги ҳайвонлар сони ўртача 20 фоизга ошган ҳамда биологик хилма-хилликни сақлаш барқарорлигига ижобий таъсир кўрсатган.
Ўзбекистон Фанлар Академияси тадқиқотлари ов чекловлари атроф-муҳит барқарорлигини сақлаб қолишда муҳим аҳамиятга эга эканлигини қайд этмоқда.
Мораторий татбиқ этилмайдиган ҳолатлар ҳам борми?
Таклиф этилаётган лойиҳага кўра, мораторий фермалар, питомниклар, инкубаторлар, балиқчилик питомниклари ва ҳовуз хўжаликларида сақланаётган ва (ёки) етиштириладиган ёввойи ҳайвонларни овлаш ҳамда санитар мақсадларда ов қилишга татбиқ этилмайди. Шунингдек, овчиларга муқобил машғулот сифатида ҳудудларда ўқ отиш спортига ихтисослаштирилган махсус полигонларда хизмат кўрсатиш йўлга қўйилади. Қолаверса, шаҳарлардаги табиий сув ҳавзалари ихтиофаунасининг популяциясини қайта тиклаш мақсадида республиканинг марказий шаҳарларидан оқиб ўтувчи дарё ва сойларда 2025 йилдан бошлаб, ҳар йили 15 тоннадан кам бўлмаган чавоқлантириш ишлари амалга оширилади.
Назорат қандай бўлади?
Ов фаолиятига чекловлар қонунчиликда белгиланган тартибда тасдиқланади ва тегишли органлари томонидан назорат қилинади. Бу борада давлат ва жамоатчилик назорати орқали чекловларга риоя этилиши доимий равишда текшириб борилиб, махсус комиссияларни ташкил этилган ҳолда ҳар чоракда олиб борилаётган ишлар мониторинг қилинади.
Кутилаётган натижлар
Таҳлиллар шуни кўрсатадики, чекловлар жорий этилгандан кейин ҳайвонлар популяциясининг йиллик ўсиши 8-10 фоизга ортиши кутилмоқда. Шунингдек, бу борадаги ишлар овчилик хўжаликларини ташкил этиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишга, тартибли ов қилишга замин яратишга ҳамда табиатни муҳофаза қилиш ва экологик барқарорликни таъминлашга хизмат қилади. Қолаверса, табиатнинг соғлом ҳолати сайёҳлик ва дам олиш имкониятларини яхшилайди.
Маълумот учун, Президент Фармони лойиҳаси «Ўзбекистон-2030» халқ стратегияси онлайн порталида кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилган. Лойиҳа 2025 йил 22 январга қадар кенг жамоатчилик ва экспертлик муҳокамаларидан ўтказилади. Унда сиз ҳам фаол иштирок этиб, ўз таклиф ва мулоҳазаларингизни узбекистан2030.уз онлайн портали ҳамда @Ekologiya_yili_bot телеграм боти орқали юборишингиз мумкин!