МБ қандай қилиб нархлар ўсишининг олдини олаётганини айтиб берди
Ўзбекистон инфляция таргетлашининг фаол босқичига кириб бормоқда. Агар ҳозирги инфляция тенденциялари давом этса, яқин келажакда қайта молиялаш ставкаси пасаяди, деди Марказий банк раисининг ўринбосари Илҳом Норқулов матбуот анжуманида.
Аввал хабар қилинганидек, 2019 йилда инфляция прогноз коридорининг юқори чегараси яқинида шаклланди (13,5-15,5%) ва 15,2% ни ташкил этди. Озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат маҳсулотлари нархлари аллақачон қўшни мамлакатлар ва савдо ҳамкорлар-мамлакатлар нархлари ўртача даражасига етди.
"Биз баъзи маҳсулотлар нархлари бўйича Европа даражасига чиқдик. Масалан, бугунги кунда олма 1 килограмм учун 20-25 минг сўмгача туради. Улар қанча вақтгача ўсади?" - таъкидлади Марказий банк раисининг ўринбосари.
Энг сезиларли даражада ун ва нон маҳсулотлари (24,8%), гўшт маҳсулотлари (23,4%), мева ва сабзавотлар (14,5%) нинг нархлари, шунингдек, йўловчи транспорт хизматлари (13%) ошди. Шунга қарамай, йил охирида инфляциянинг пасайиши қайд этилди - 2019 йилнинг охирги чорагида 5%, 2018 йилнинг шу даврида эса 5,7% ни ташкил этди.
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш, тўқимачилик ва қурилиш саноатининг ўсиши ички истеъмол бозорида таклифнинг ўсишига ёрдам беради, бу инфляцияни пасайиш омили ҳисобланади.
Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, 2019 йилда ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши 5,5-5,6 фоизни ташкил этди. Ўтган йил давомида иқтисодий ўсиш учун қулай шарт-шароитлар асосан солиқ-кредит сиёсатини рағбатлантириш, шунингдек асосий экспорт товарларига нархларнинг ижобий динамикаси ҳисобига таъминланди.
Кредитлашнинг мўътадил ўсиши иқтисодиётдаги талабнинг ҳаддан ташқари кўпайишининг олдини олишга ёрдам беради ва шу билан инфляция ва валюта курсига босимни пасайтиради. Илҳом Норқуловнинг фикрига кўра, банкларнинг кредит портфели юқори сифатли бўлиши керак, кейин кредитлашнинг бир оз пасайиши ЯИМ ўсишига таъсир қилмайди.
Бундан ташқари, банклар ликвидликни сақлаб қолиш учун бошқа воситаларидан фойдаланишни бошлади. Масалан, яқинда Марказий банк томонидан фаол равишда чиқарилган облигациялар.
2020 йилда аҳолининг номинал даромадлари даражасининг ўртача ўсиши талаб омиллари таъсирининг пасайишига ёрдам беради.
Аҳолининг банклардаги миллий валютадаги омонатларини кўпайтириш муҳимдир. Омонатлар бўйича фоиз ставкалари ўсмоқда, депозит операцияларининг ўртача муддати эса ошмоқда.
Умумий пул массаси 2019 йилда 13,8 фоизга, миллий валютада эса 14,4 фоизга ўсди. 2019 учун тўлов тизимлари ривожланиши туфайли нақд пулнинг умумий пул массасидаги улуши 27,6% дан 26,6% гача пасайди.
Шу билан бирга, иқтисодиёт учун электр энергияси ва газни узлуксиз етказиб бериш билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилиш зарурияти 2020 йилда нархларни жиддий равишда ўзгаришини талаб қилиши мумкин.
