Арктика 2027 йилгача эриши мумкин
Колорадо Боулдер университети тадқиқотига кўра, агар инсоният ҳаво ифлосланишининг ҳозирги суръатларини сақлаб турса, Арктика музлари 2027 йилгача эриши мумкин.
Натуре Cоммуниcатионс нашри учун чоп этилган мақолада тадқиқот муаллифлари сайёрада иқлимнинг тубдан ўзгариши ҳақида огоҳлантиради. Уларнинг ҳисоб-китобларига кўра, Шимолий Муз океани 2040-2050 йилларга бориб, энг пессимистик сценарийда эса 2027 йил ёзигача бутунлай муздан холи бўлиши мумкин. Ҳатто энг оптимистик стсенарийларда ҳам, кейинги йигирма йил ичида ушбу «қўрқинчли босқич» га эришиш муқаррар.
«Арктиканинг биринчи қорсиз зонаси ўз-ўзидан кескин ўзгаришларга олиб келмайди, аммо бу биз Шимолий Муз океанининг асосий хусусиятларидан бирини - йил давомида муз қопламини тубдан ўзгартирганимизни тасдиқлайди», деди Александра Янг. Колорадо Боулдер университетида иқлим олими.
1979 йилдан бери Арктикадаги денгиз музлари ҳар ўн йилда 12% дан кўпроққа қисқарди. Албедо эффекти деб номланувчи бу ҳодиса вазиятни янада ёмонлаштиради: муз қанча кам бўлса, қоронғу океан сувлари қуёш иссиқлигини шунчалик кўп ўзлаштиради ва исинишни тезлаштиради. Тадқиқот натижаларига кўра, Арктика глобал ўртача кўрсаткичдан тўрт баробар тезроқ исинмоқда.
Олимларнинг прогнозларига кўра, шимолий кенгликларда биринчи қорсиз зона айниқса иссиқ шароитда уч-беш йил ичида пайдо бўлиши мумкин. Бироқ, аксарият стсенарийлар бу ҳодисани 2030 йилларга жойлаштиради.
Бундай ўзгаришлар нафақат Арктика экотизимларига, балки глобал иқлим барқарорлигига ҳам таҳдид солади. Арктикадаги музнинг йўқолиши океан оқимлари ва атмосфера оқимларига таъсир қилади – бу бутун дунё бўйлаб тез-тез экстремал об-ҳаво ҳодисаларига олиб келиши мумкин. Бу оқибатлар қаторида олимлар Италиянинг жанубида -25 ℃ гача бўлган қаттиқ қишларни, шунингдек, шимолий Европа ва Канадада кескин исиш, Скандинавиядаги ўрмон ёнғинлари ва Ўрта эр денгизида тез-тез бўронларни қайд этишади.
Халқаро Арктика сувлари тижорат мақсадларида фойдаланиш учун мавжуд бўлиб, балиқчилар, тоғ-кон саноати ва юк ташиш компанияларини жалб қилиши мумкин. Бу музнинг эришини янада тезлаштиради, дея огоҳлантирмоқда олимлар. Тадқиқотчилар таъкидлашича, Арктикадаги ўзгаришлар шунчаки географик факт эмас, балки сайёрамиз табиатини сақлаб қолиш учун ҳаракат қилиш учун сигналдир.