Ov qilishga moratoriy nima uchun zarur?

Keng jamoatchilik vakillarining takliflari, xususan, fuqarolarning murojaatlari va ijtimoiy tarmoqlarda bildirilayotgan fikr-mulohazalarni inobatga olgan holda, hayvonot dunyosi yo‘qotishlarining o‘rnini qoplash maqsadida 2025 yil 1 sentyabrdan 2028 yil 1 yanvarga qadar O‘zbekiston Respublikasi hududida ov qilishga moratoriy (cheklov) joriy qilish taklif etilmoqda.
Bu taklif «O‘zbekiston–2030» strategiyasini “Atrof-muhitni asrash va «yashil iqtisodiyot» yilida amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risidagi Prezident Farmoni loyihasida qayd etilgan.
Ta’kidlash joizki, keyingi yillarda ovchilik xo‘jaliklari tomonidan o‘zlariga biriktirilgan ov qilish joylaridan tashqari hududlarda ov qilish uchun berilgan ovchilik yo‘llanmalari bo‘yicha nazoratning mavjud emasligi ovchilarga ovchilik yo‘llanmalaridan takror foydalanish hamda noqonuniy ov qilishga sharoit yaratmoqda. Ovchilar tomonidan ov qilish davrida ov hududlaridan tashqari bo‘lgan joylarda noqonuniy ov qilinishi va tartibsiz ravishda hayvonot dunyosiga bo‘lgan munosabati natijasida hayvonlarning normal ko‘payish jarayoniga jiddiy xavf solmoqda. Bu kabi holatlar esa aholining haqli e’tirozlariga sabab bo‘lmoqda.
Xalqaro tajriba qanday?
Xalqaro tajriba o‘rganilganda uzoq muddatli ov faoliyatini cheklash yo‘qolib ketish xavfi yuqori bo‘lgan hayvon turlarining normal populyasiyasini saqlab qolish va ularni ma’lum bir miqdorda ko‘payishiga yordam berganligi isbotlangan. Masalan, AQShning Garvard universiteti va Buyuk Britaniyaning Oksford universiteti tadqiqotlariga ko‘ra, ovni cheklash natijasida shu hududlardagi hayvonlar soni o‘rtacha 20 foizga oshgan hamda biologik xilma-xillikni saqlash barqarorligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan.
O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi tadqiqotlari ov cheklovlari atrof-muhit barqarorligini saqlab qolishda muhim ahamiyatga ega ekanligini qayd etmoqda.
Moratoriy tatbiq etilmaydigan holatlar ham bormi?
Taklif etilayotgan loyihaga ko‘ra, moratoriy fermalar, pitomniklar, inkubatorlar, baliqchilik pitomniklari va hovuz xo‘jaliklarida saqlanayotgan va (yoki) yetishtiriladigan yovvoyi hayvonlarni ovlash hamda sanitar maqsadlarda ov qilishga tatbiq etilmaydi. Shuningdek, ovchilarga muqobil mashg‘ulot sifatida hududlarda o‘q otish sportiga ixtisoslashtirilgan maxsus poligonlarda xizmat ko‘rsatish yo‘lga qo‘yiladi. Qolaversa, shaharlardagi tabiiy suv havzalari ixtiofaunasining populyasiyasini qayta tiklash maqsadida respublikaning markaziy shaharlaridan oqib o‘tuvchi daryo va soylarda 2025 yildan boshlab, har yili 15 tonnadan kam bo‘lmagan chavoqlantirish ishlari amalga oshiriladi.
Nazorat qanday bo‘ladi?
Ov faoliyatiga cheklovlar qonunchilikda belgilangan tartibda tasdiqlanadi va tegishli organlari tomonidan nazorat qilinadi. Bu borada davlat va jamoatchilik nazorati orqali cheklovlarga rioya etilishi doimiy ravishda tekshirib borilib, maxsus komissiyalarni tashkil etilgan holda har chorakda olib borilayotgan ishlar monitoring qilinadi.
Kutilayotgan natijlar
Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, cheklovlar joriy etilgandan keyin hayvonlar populyasiyasining yillik o‘sishi 8-10 foizga ortishi kutilmoqda. Shuningdek, bu boradagi ishlar ovchilik xo‘jaliklarini tashkil etish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanishga, tartibli ov qilishga zamin yaratishga hamda tabiatni muhofaza qilish va ekologik barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladi. Qolaversa, tabiatning sog‘lom holati sayyohlik va dam olish imkoniyatlarini yaxshilaydi.
Ma’lumot uchun, Prezident Farmoni loyihasi «O‘zbekiston-2030» xalq strategiyasi onlayn portalida keng jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilgan. Loyiha 2025 yil 22 yanvarga qadar keng jamoatchilik va ekspertlik muhokamalaridan o‘tkaziladi. Unda siz ham faol ishtirok etib, o‘z taklif va mulohazalaringizni uzbekistan2030.uz onlayn portali hamda @Ekologiya_yili_bot telegram boti orqali yuborishingiz mumkin!