Japarov Qirg‘izistondagi oktyabr voqealariga nima sabab bo‘lganini aytdi
Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov 2020 yilning oktyabr oyida respublikada ro‘y bergan qo‘zg‘olonlarga nima sabab bo‘lganini aytdi.
“Bunday voqealarga 2010 yilgi Qirg‘iziston Respublikasi Konstitusiyasi tahriridagi boshqaruvning davlat manfaatlariga javob bermaydigan parlament-prezidentlik shakliga o‘tishidagi o‘zgarishlar sabab bo‘ldi, desam adashmayman. Konstitusiya 2010 yil proporsional saylov tizimini joriy etdi va afsuski, saylovlar yopiq ro‘yxatda o‘tkazila boshlandi. Bu tizim siyosiy korrupsiya uchun qulay muhit yaratdi. Siyosiy partiyalar rahbari ro‘yxatdagi o‘rinlarni sotdi, natijada ovozlarni sotib olish jarayoni yanada kuchaydi”, - dedi Japarov oktyabr voqealari munosabati bilan xalqqa yo‘llagan murojaatida.
Japarov bunday ijtimoiy-siyosiy uyg‘unlikni “poraxo‘rlik siyosati” deb atagan va bu hukumat tuzish huquqiga ega bo‘lgan parlamentga ham tarqalganini ta’kidlagan. Shu sababli ijro etuvchi hokimiyat “mustaqil harakat qila olmadi”.
“Qirg‘izistonda 2020 yilgi saylovlar jiddiy qonunbuzarliklar bilan kechdi va bu jarayonning adolatsizligi saylovchilarning noroziligiga olib keldi. Oqibatda ovoz berish natijalarini bekor qilish talab qilindi, ammo bu o‘z vaqtida bajarilmadi. Bundan g‘azablangan aholining keng qatlami amaldagi hukumatni ag‘darishga majbur bo‘ldi”, — deb hisoblaydi Qirg‘izistonning amaldagi yetakchisi.
Bishkekdagi tartibsizliklar 2020 yil 5 oktyabrda parlament saylovlari natijasi e’lon qilinganidan keyin boshlangan edi. Mitingga to‘plangan bir qator siyosiy kuchlarning tarafdorlari ovoz berishdan oldin ayrim partiyalar saylovchilarni pul evaziga o‘ziga og‘dirib olishgani aytishgan. Keyinroq saylov natijasi bekor qilindi va namoyishchilar bosimi ostida prezident Sooronbay Jeenbekov, bosh vazir Kubatbek Boronov va spiker Dastanbek Jumabekov iste’foga chiqishga majbur bo‘lishdi.
Bu voqealardan so‘ng mamlakatdagi hukumat tepasiga amalga prezident Sadir Japarov keldi. Uning tashabbusi bilan mamlakat Konstitusiyaga o‘zgartirishlar kiritish bo‘yicha referendum bo‘lib o‘tdi. Referendumda ovoz beruvchilarning 79,3 foizi prezidentning vakolatlarini kengaytiruvchi konstitusiyaning yangi tahririni qo‘llab-quvvatlashdi. Endilikda prezident ko‘plab vakolatlarga ega bo‘lgan va parlament va hukumatning imkoniyatlarini sezilarli cheklab qo‘ygan.
