2023 yil rekord darajadagi issiq yillardan biri bo‘lishi mumkin
Buyuk Britaniyaning Met Office ob-havo xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, 2023 yil yozi 2022 yilga qaraganda issiqroq bo‘lishi prognoz qilinmoqda.
Sayyoramizda issiqxona gazlari chiqindilari ko‘tarilishda davom etar ekan, global o‘rtacha harorat ham oshib boraveradi. Bu haqda Met Office bashorat qilmoqda.
Kelgusi yil ketma-ket 10 yil davomida global o‘rtacha harorat sanoatdan oldingi davrdagi o‘rtacha haroratdan kamida 1 daraja yuqori bo‘lishi kutilmoqda. 2023 yilda Yerning o‘rtacha harorati 1900 yillargacha, ya’ni odamlar qazib olinadigan yoqilg‘ilarni ko‘proq yoqishni boshlagan vaqtga nisbatan 1,08 dan 1,32 darajagacha yuqori bo‘lishi prognoz qilinmoqda.
Bir daraja vahimali ko‘rinmasligi mumkin, ayniqsa hozirgi qattiq qish sharoitida. Ammo global miqyosdagi bunday o‘zgarishlar allaqachon halokatli iqlim ta’sirini keltirib chiqardi.
Bundan tashqari, bu butun sayyora uchun o‘rtacha ko‘rsatkich – ba’zi hududlar iqlim o‘zgarishidan boshqalarga qaraganda ko‘proq zarar ko‘rdi.
“Bu yil biz juda ko‘p odamlar hayoti, sog‘liqni saqlash, oziq-ovqat, energiya va suv xavfsizligi hamda infratuzilmasiga putur yetkazgan bir nechta kuchli ob-havo ofatlariga duch keldik”, deydi Jahon Meteorologiya tashkiloti bosh kotibi Petteri Taalas. “Pokistonning uchdan bir qismi suv ostida qoldi, katta iqtisodiy yo‘qotishlar va insonlar qurbon bo‘ldi. Xitoy, Yevropa, Shimoliy va Janubiy Amerikada rekord darajadagi issiqlik to‘lqinlari kuzatildi. Afrikada uzoq davom etayotgan qurg‘oqchilik insonlar hayotiga tahdid solmoqda”.
Ayniqsa, Afrika iqlim o‘zgarishi va qurg‘oqchilikni kuchaytiruvchi La-Nina ob-havosi bilan bog‘liq ikki karra zarba bilan kurashishga majbur bo‘ldi. La-Ninaning ta’siri mintaqadan mintaqaga farq qiladi – Avstraliyaga kuchliroq jala olib kelsa, Sharqiy Afrikani yomg‘irdan mahrum qiladi. Ammo bu umuman butun dunyoga vaqtinchalik sovitish ta’siriga ega. La-Nina shu yilning aprelida tugaydi.
La Nina – El-Nino-Janubiy tebranish (ENSO) takrorlanadigan iqlim o‘zgarishining ekstremal fazalaridan biri. Taxminan uch yildan yetti yilgacha bo‘lgan davrlarda tropik Tinch okeanining katta qismidagi yerusti suvlari odatdagidan 1 °S dan 3 °S gacha issiq yoki sovuq bo‘ladi.
ENSO sikli deb ataladigan bu tebranuvchi isish va sovitish sxemasi tropiklarda yog‘ingarchilik taqsimotiga bevosita ta’sir qiladi va dunyoning boshqa qismlaridagi ob-havoga kuchli ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Ekstremal La-Nina va El-Nino hodisalari yuqori global harorat bilan ikki baravar tezlashishi mumkinligi haqida dalillar mavjud. 2023 yil uchun global prognoz shuni ko‘rsatadiki, odamlar eng issiq yozni kutib olishga tayyor turishi kerak.
